Bentham ile başlayan ve hala günümüzde sınırlarını kaybetmiş olmasına karşılık geçerli olan modeller olduklarını bilmek gerekir. Hapishane ve gözetim arasındaki bağlantı nedir? Gözlemlerde maliyeti azaltmak ile başlayan ve siyasete kadar uzanan bir süreçten bahsedilebilir.
[powerkit_toc title=”İÇİNDEKİLER”]
Toplumda yaşayan ve var olan insanların tamamı bir şekilde bazı gözlemlere bağlı kalarak yaşamını sürdürmektedir. Gözetim toplumu konusunda bazı yaklaşım ve modellerin ortaya atılmadsı oldukça uzun bir geçmişe dayanmaktadır. Bu süreç Bentham ile başlamaktadır.
Gözetim toplumu konusunda bazı yaklaşım ve modellerin ortaya atılması oldukça uzun geçmişe dayanan bir durumdur. Bentham ile başlayan ve hala günümüzde sınırlarını kaybetmiş olmasına karşılık geçerli olan modeller olduklarını bilmek gerekir. Hapishane ve gözetim arasındaki bağlantı nedir? Gözlemlerde maliyeti azaltmak ile başlayan ve siyasete kadar uzanan bir süreçten bahsedilebilir.
Panoptikon ve Hapishane Uygulamaları
İlk zamanlar bir metafor veya sistem eleştirisi olarak başlayan bu gözlem modeli tanımlamaları, zamanla daha çok felsefe savunucusu tarafından benimsenir hale gelmiştir. ‘Pan’ ve ‘optikos’ kelimelerinden oluşan bu tabir, ‘tüm görmek’ anlamına gelmektedir. Hapishanedeki maliyetleri azalmak için uygulanan bu sistem, hapishane dışında hastane, atölye veya diğer yerlerde de görüldüğü söylenebilir.
Daire şeklinde tasarlanan bu tasarımda, mahkumların perde ve başka malzemeler sayesinde çalışanlar ile göz göze gelmesi engellenir. Göz göze gelmemelerine rağmen mahkumlar, her an gözetlendiklerini bilirler. Ama ne zaman gözetlendiklerini anlamazlar.
Sinoptikon ve Çoğunluk-Azınlık Yaklaşımı
Panoptikon uygulamasının tersine bu modelde çoğunluğun azınlığı gözlemlediği bir durum söz konusudur. Gardiyanları izleyen mahkumlar düşüncesi ortaya konulmuştur. Bu düşünceyi, Thomas Mathiesen, bir eleştiri olarak ortaya koymuştur. Bu düşünce, sıradan insanların ünlüleri, politikacıları takip etmesi, şeklinde açıklanabilir.
Omniptikon ve Yansımaları
Bu modelde ise, tüm ve ya bütün görme şeklinde açıklamalarda karşı karşıya kalınır. İki modelden farklı şekilde düşünülmüş bir modeldir. İnternetin şu an için geldiği noktaları ele almaktadır. İnternete girenlerin tüm verilerinin ve ya hereketlerinin istisnasız gözetleniyor olması çok farklı bir gözlem ortaya çıkarır. Yansımaları tüm dünyanın çalışma ve pazarlama sistemine bile yansıymaktadır.
Gözlemlerin Gerçekliği
Her ne kadar eleştiri veya metafor olarak başlasa da hala etkileri hissedilir şekilde bir durumdan bahsedilir. Gözlemlerin etkin şekilde hayatımıza ve birçok faaliyete yön verdiği inkar edilebilir mi?
Modellemelerin Uygulanması
Bazen gözle görülür bazen de hissedilmek şekilde olan bu modellerin toplum yaşamında var olmasına engel olunamaz. Toplumun genel işleyişinde var olan etmenler haline geldiklerinden artık metafor olmaktan uzak ve oldukça gerçek bir hal almaya başlamıştır.
