Fizikçilerin kaos teoremine göre en basit doğal olay bile insan aklının veya matematiğin alabileceği, anlayabileceği sınırların çok ötesinde olduğundan düzen gibi görülen birçok şeyin aslında kaos olduğu anlaşılmalıdır.
[powerkit_toc title=”İÇİNDEKİLER”]
Düzenin tam tersi olan ‘kaos’ ve ‘kargaşa’ kelimeleri, her zaman zıt olmasına karşılık aslında yan yanadır. Fizikçilerin kaos teoremine göre en basit doğa olayı bile insan aklının ve ya matematiğin alabileceği, anlayabileceği sınırların çok ötesinde olduğundan düzen gibi görülen birçok şeyin aslında kaos olduğu anlaşılmaktadır.
Bir sigara dumanının sigarayı içen kişi tarafından havaya bırakıldığını gördüğünüzde çıkan dumanların anlam verilmeyen şekiller ve yollar olduğunu görebilirsiniz. Peki aslında gerçekten böyle midir?
Peki, Kaos Teoreminin Özü Nedir?
Sigara dumanı örneğinde olduğu gibi havaya karışan dumanın neden farklı yollardan veya anlaşılmayan şekillerden ilerlediğini merak edenler olmuştur. Aslında açıklamaya çalışıldığında farklı ve sayısız etmenden bahsedilebilir. Bahsedilenlerden bir tanesi hava akımı olabilir. Bu etmen sigara dumanını etkileyen bir durumken doğada gerçekleşen başka bir olayın sonucudur. Her etmen için aynı olasılığı düşündüğünüzde içinden çıkılmaz bir durum olacağından kısaca kaos yaşandığına karar vermek kolaylaşır.
Yunan ve Çin Mitolojisinden Bugüne
Yapılan teorik çalışmalar, 18. yüzyıla kadar uzanmasına karşılık bazı kaynaklar Yunan ve Çin mitolojisine kadar uzandığını söyler. Çünkü yaradılış hikayelerinde kaosun olmaduğu bir hikayeye denk gelmek oldukça zordur. Çin mitolojisinde yer alan kaos detayları şuan ortaya koyulan detaylarla oldukça benzerlik gösterir. Bu durum, Batı’da üst düzey matematikçilerin geliştirmeleri sayesinde daha ileri bir seviyeye gelmiştir.
Tümevarım Çaresi
Kaos teroremini bilimsel açıdan ele alan matematikçilerin aksine felsefi açıdan yaklaşanların da ortaya attığı bir yaklaşımdır. Felsefecilerin bu olguya karışılık aradıklarında elde ettikleri bugün birok kişi tarafından ‘tümevarım’ kavramı olmuştur. Karmaşık soruların çözümünde soruyu temelden çözmek için parçadan bütüne ilerlemek esas alınır. Bütüne yaklaşarak soun çözülür.
Tümdengelim İlkesi
Kaosa çare aramak için benimsenen bir diğer yaklaşım ise ‘tümdengelim’ ilkesidir. Tümden gelerek parçaları ele almak ve sorunun çözümüne odaklanmak etkili sonuçlar alınmasına neden olabilir.
Teoremin Kapsadıkları
Teoreme göre her düzenin bile bir düzensizliği bulunur. Düzende anlaşılmayan bir durum olduğunda kaos olacağından buna düzensiz denmesi gerekmez. Çünkü artık düzenin dışına çıkılamaz.
